Diz, vücudun ağırlık taşıyan en hareketli eklemidir. Bu sebepten hastalıklara ve yaralanmalara sıklıkla maruz kalır. Dizin anatomik çatısı uyluk (femur) ve kaval (tibia) kemiklerinin eklemleşmesi, bunların arasında amortisör görevi gören menisküs denilen yastıkçıklar, bu yapıyı bir arada tutan kalın ve dayanıklı bantlar dan (ligamentler) oluşur. Bu çatıyı hareket ettiren ve destekleyen kaslar kuşatmıştır. Dizin stabil yapısını esas olarak bağlar sağlar. Bu bağlarda gevşeme eklemin stabil ve dayanıklı yapısını kaybetmesine ve diz hastalıklarının başlamasına neden olur. Dizin stabil yapısını ikinci derece destekleyen kaslardır. Kasların yeterince güçlü olması diz hastalıklarında çok önemlidir.
Risk Faktörleri:
1- Obezite: Diz hastalıklarında en önemli faktör kilodur. Vücudun ağırlık taşıyan en hareketli eklemi olduğundan dize fazla yük binmesi eklem kıkırdaklarının ve menisküslerin erken yıpranmasına neden olur. Bu yıpranma diz kireçlemesinin (osteoartrit) ve menisküs yırtıklarının en önemli sebebidir.
2- Vücudun Biomekanik Yapısı: Eğer diz eklemine vücut ağırlığı dengeli olarak dağılıyorsa eklem kıkırdağı ve menisküste zedelenme olmaz. Ancak bu yük dağılımı bozuksa ve dengesiz bir dağılım varsa fazla yük altında kalan alanlarda erken yıpranma olacaktır. Kadınlarda kalça yapısının daha geniş olmasından dolayı dizin iç kısımlarına aktarılan yük daha fazladır. Bu yüzden diz kireçlemeleri kadınlarda çok daha fazla görülür.
3- Fiziksel Aktivite Düzeyi: Ayakta çok duranlar, fiziksel olarak ağır ve çok çömelip doğrularak iş yapanlar, çok merdiven çıkanlar, futbol, koşu, uzun atlama gibi spor yapanlar daha çok risk altındadır.
4- Yaş: Yaşın ilerlemesiyle birlikte dizin çatısını oluşturan bağlarda gevşeme ve eklem kıkırdaklarında yıpranmalar başlar.
5- Çevresel Faktörler: Kötü beslenme, sigara.
Egzersiz: Yakın tarihli sistematik bir derlemede kişiye uygun bir şekilde planlanmış hem aerobik hem de kas güçlendirme egzersizlerinin diz osteoartritin ’den kaynaklanan ağrı ve sakatlığı azalttığı tespit edilmiştir. Diz hastalarında eklemin taşıdığı yükü azaltmak dizin stabilitesini arttırmak için bacak kaslarının güçlendirilmesi şarttır. Ancak bu egzersizlerin dize yük bindirmeyen egzersizler olması gerekir. Yürüyüş, koşu gibi egzersizler ağrıyı arttırır. Bunun yerine oturarak ağırlıkla yapılan egzersizler, bisiklet, yüzme gibi ekleme yük bindirmeyen egzersizler yapılmalıdır.
Zayıflama: Diz ağrısı olanların eğer fazla kilosu varsa mutlaka zayıflamalıdır. Dize binen yük azaltılmadığı sürece yapılan tedavilerin etkisi yetersiz ve geçici olur. Bunun için iyi bir diyet ve egzersiz programı yapılması şarttır. Kilo kaybı ayrıca diz osteoartriti riskini de azaltabilir ve bir egzersiz programıyla birlikte diz fonksiyonunu iyileştirebilir. Amerika Birleşik Devletleri'nde yapılan bir çalışmada, özellikle diz osteoartriti olan aşırı kilolu ve obez kişilerde kilo verme ve egzersizin etkisini değerlendirdi. Bu deneme, orta düzeyde kilo kaybı ve orta düzeyde egzersiz kombinasyonunun, yaşlı, aşırı kilolu ve obez hastalarda kişinin bildirdiği işlev ve ağrı ölçümlerinde daha iyi genel iyileştirmeler sağladığını bildirdi.
Sevdiğiniz aktivitelerden geri kalmamak ve günlük yaşamdaki görevlerinizi ağrısız, rahat bir şekilde yerine getirebilmeniz için size özel planlanmış egzersiz ve beslenme danışmanlığı
