Cinsel istismar çocuğu hedef alan cinsel içerikli söz ve davranışlardır. Yetişkin veya yaşça daha büyük bir çocuk tarafından ortaya konulan ve çocuğu cinsel etkileşime çeken dokunma, okşama, mastürbasyon yapma; oral, anal ve vajinal penetrasyon; cinsel içerikli konuşma, teşhir vb. davranışları içerir.
Çocuk istismarı hem aile içi hem de aile dışında gerçekleşebilir. Çocuk çoğunlukla tanıdığı ve güvendiği kişiler tarafından istismar edilmektedir.
Doğumdan ergenliğe kadar olan dönemde çocuğun istismar riski yüksektir. Özellikle 6-12 yaş arası çocuğun dış dünyaya açıldığı ve farklı insanlarla karşılaştığı bir dönemdir. Evin dışına çıkan çocuk okul yolunda veya katıldığı aktivitelerde servis şoförü, dilenci, bakkal, güvenlik elemanı, polis, öğretmen, animatör, din adamı gibi farklı aktörlerle karşılaşır. Çocuğun zayıflığı ve naifliği onu kolayca kötü niyetli aktörlerin istismarına maruz bırakabilir.
Cinsel istismar belirtileri nelerdir?
Genel olarak ebeveynin dikkat etmesi gereken davranışlardan bahsedebiliriz. Çocuk grup içinde cinsel organlarına dokunabilir. Ona dokunmamasını söylediğimiz halde bunu tekrar edebilir. Cinsel içerikli konuşmalar ve küfürler dikkat çeker. Uyarılara rağmen cinsel içerikli konuşmalar tekrar eder. Bununla birlikte daha fala risk faktörü içeren davranışlar vardır. Diğer çocukları soyunmaya zorlama, diğer çocukların cinsel organlarına dokunma ve okşama, cinsel pozisyonlar, oral ve anal seks hakkında bilgi sahibi olması, yetişkin cinsel davranışlarını taklit etme, diğer çocukları cinsel oyunlar oynaması için tehdit etme, ergenler ve yetişkinlere cinsel talepte bulunma, vajinasına veya anüsüne nesne sokma, cinsel görsellere bakma vb. davranışlar istismar olasılığını artırır.
Psikolojik olarak çocukta içine kapanma, huzursuzluk, ağlama krizleri, dışarı çıkmaktan veya okula gitmekten kaçınma, bazı yetişkinler yanında ağlama, uykusuzluk, kabuslar görme, psikosomatik belirtilerle karşılaşılır.
Çocukları istismardan nasıl korumalıyız?
Temel olarak ebeveyn ve çocuk arasında güvenli ve rahat bir iletişim olmalı. Ebeveyn her gün çocuğu ile evde ve dışarıda ne olup bittiği hakkında konuşmalıdır. Çocuk yaşadıklarını doğal olarak ebeveynlerine konuşmalıdır. Çocuğun bazı davranışlarına karşı kızma ve baskıcı davranışlar çocuğun olan biteni anlatmamasına neden olur.
Çocuğa doğru olmadığını hissettiği, rahatsızlık yaratan, başkaları tarafından talep edilen davranışları yapmaması öğretilir. Hayır demek önemlidir. Seni öpeyim diyen bir yetişkine hayır deme hakkı vardır.
Özellikle evde çocuğa mahremiyet bilinci verilmeli. Ev içerisinde her bireyin özel alanı olmalı ve buna saygı gösterilmeli. Çıplak vücutla diğerleri önünde bulunmaya zorlamamalı.
Çocuğun bakımını üstlenen bakıcıları iyi araştırmak gerekir. Akşam çocuk eve gelince bu gün seni memnun eden ve seni memnun etmeyen şeyler nedir diye sormalıdır.
Vücudu ona aittir ve diğerlerinin vücudunu görme ve dokunma haklarının olmadığı çocuğa söylenir.
Dışarıda tanımadığı insanlarla konuşmaması ve onların davetlerine cevap vermemesi anlatılır. Eğer yolda kaybolursa bir polisten, güvenlik görevlisinden veya okul, banka gibi kurumlardan yardım istemesi belirtilir.
Eğer bir yetişkin cinsel içerikli davranışta bulunmak isterse veya söz söylerse, hayır demesi ve hemen ebeveyne bundan bahsetmesi söylenir.
Kendisine cinsel içerikli davranışta bulunan ve bunu bir sır olarak saklamasını söyleyen biri olursa, bunun yanlış olduğu söylenir.
Çocuğu düşündürecek ve olası durumlarda nasıl tepki vermesi gerektiğini öğretecek sorular sorularak egzersizler yapılır.
Anne ve babanın haberi olmadan bir komşu okula seni almaya gelirse ne yaparsın?
Bakıcı, “eğer yanımda çıplak durursan daha geç yatabilirsin” derse ne yaparsın?
Tanıdık biri bizim iznimiz olmadan seni parka götürmek isterse ne yaparsın?
Birisi, “anne babana demezsen bir sır vereceğim” derse ne yaparsın?
Yüzme öğretmenin cinsel organına sık sık dokunursa ne yaparsın?
Bir yetişkin sokakta kedisi kaybolduğunu söylerse ve bulması için yardım etmeni isterse ne yaparsın?
Senden daha büyük bir çocuk cinsel organına dokunmak isterse ne yaparsın?
Bir yetişkin internetten çıplak resmini göndermeni isterse ne yaparsın?
Bir yetişkin çıplak insan resimleri göstermek isterse ne yaparsın?
Olası istismar durumunda ebeveyn veya diğer yetişkinler soğukkanlılıklarını korumalı, çocuğa karşı baskıcı ve kızgın davranmamalı, hemen bir uzmanla görüşmeli ve hukuki prosedürü başlatmalıdır. Çocuğun düzenli psikolojik yardım alması sağlanmalıdır.
Yrd.Doç.Dr.Ertuğrul Taş, Klinik Psikolog/Cinsel Terapist
