Mehmet Yılmaz

Mısır'ın Samsunlu Sultanı Kansu Kavri

Mehmet Yılmaz

Bilmeyenler olabilir. Uzun yıllardır üzerinde çalıştığım bir kitap olan Şehr-i Samsun Yazıları geçen hafta piyasaya çıktı. Kitapta Samsun tarihi ve kültürüne dair pek çok yazı var. Bu yazılar hem yaşanmışlıklardan hem de senelere yayılmış olan bir okuma serüveninden besleniyorlar.

Söz gelimi, Reşat Nuri Güntekin'in Son Sığınak adlı bir romanını okumaya başladığımda, hakkında neredeyse hiçbir bilgim yoktu ve açıkçası, klasik bir Reşat Nuri romanı kadar sarmamıştı beni. Ancak bir anda her şey değişti. Çünkü tiyatro kumpanyası ile turneye çıkan kafile bir sabah Samsun'a geliverdi. İşte orada roman benim için çok özel bir hale dönüştü.

Bu yalnızca bir örnek. Anlatmak istediğim şey, okuduğum binlerce kitapta da Samsun'la ilgili birtakım şeyleri bulabilmek.
Henüz hiçbir mecrada yazmadığım ve özellikle kitaba sakladığım ilginç bir şeyi buradan da aktarmak istiyorum. Bir Samsunlu hemşerimizden bahsetmek istiyorum size. Bu kişi Kansu Gavri?

Tarih derslerinden hatırlarsınız, Kansu Gavri son Memluk hükümdarıdır. Aslında Kansu şu demek: Kan, han, hükümdar; su ise asker, subay demek yani hükümdar asker? Kölemen ( Memlük ) Devleti'nin hükümdarının hikâyesi şu: O dönem Samsun'da insan ticareti de gerçekleşiyor. Sadece keten yahut başka ürünler değil, Samsun iskelesi bir köle pazarı olarak da iş görüyor. Özellikle Çerkezistan bölgesinden köle getiriliyor. Kansu Gavri'nin ailesi de böyle Çerkez bir aile ve annesi doğumu Samsun'da gerçekleştiriyor. Mısır kaynaklarında da doğum yeri olarak zaten Samsun belirtiliyor. Tarihi bir vaka olarak açıkça yazıyor. Bilge, adil ve iyi bir hükümdar olduğu söylenir. Kendisinin hemşehrim olduğunu öğrenince bir anda sempati duydum tabii?

Kansu Gavri, 1516'da Mercidabık'ta yaş olarak kendisinden çok küçük olan Yavuz Sultan Selim'e kaybeden son Mısır hükümdarıdır. Sonrasında yerine Tomanbay geçiyor ama hükümdar değil, komutan gibi daha çok. Çünkü ertesi sene Ridaniye'de kaybediyor ve Memluk Devleti bitiyor. Aslında demek istediğim şey şu, Samsun'da bir köle ya da ürün ticareti öteden beri var.

Daha aslında ise şunu söylemek istiyorum: Hani, filmlerde falan Mısır'daki dedesinden miras kalan tipler olur ya! Biz Samsunluların Mısır'daki dedesi ise meğer Kansu Gavri imiş?

Bunun gibi pek çok konuyu bulabileceğiniz "Şehr-i Samsun Yazıları" kitabıma, Samsun'da Eflatun Kitap Kafe ve Türkiye genelinde ise tüm internet kitap satış sitelerinde ulaşabilirsiniz.