Mehmet Yılmaz

Pazar Köşesi / Ortalamanın Şehri Samsun

Mehmet Yılmaz

Samsun, Türkiye'nin en güzel, en önemli şehirlerinden birisi olarak dikkat çekiyor. Ancak Samsun'un ilginç bir özelliği daha var. Bu ise tam bir "orta şehir" olması. Yani mutedil, yani kıvamında... Şimdi bu tespitimizi biraz daha açalım.

Bir şeyin fazla ya da az olmaması durumu ortalama olarak tabir edilebilir. Yani eski deyişle vasat. Samsun'un tarihi sürecine, coğrafi ve sosyo ekonomik özelliklerine baktığımız zaman şehrin bir orta şehir olduğunu görüyoruz. Bu bir bakıma iyi bir şeydir yani aşırı uçlar yok. Dolayısıyla bir şehri yaşanabilir kılan özellikleri arasında sayabiliriz. Bunlardan neyi kastettiğimize şimdi birlikte bakalım.

Mesela iklim özellikleri. Samsun, Karadeniz Bölgesi'nde bulunan bir vilayettir. Karadeniz ikliminin ise kendine has birtakım özellikleri vardır. Örneğin çok yağış alır. Samsun'a baktığımızdaysa Samsun'un da yağış aldığını ancak bunun Karadeniz Bölgesi'nin, özellikle doğusu ve hatta batısı ile aynı oranda olmadığını görürüz. Örneğin Samsun'un en yağışlı ayı bile Rize'nin yağışsız ayı kadar yoktur. Dolayısıyla Samsun, evet Karadeniz iklimine sahiptir ama yağış konusunda orta seviyededir. Samsun'un sıcaklık özelliklerine baktığımızda da Türkiye ile kıyaslandığında mesela tam bir ılıman iklime sahip olduğunu görürüz. Kışlar ne çok soğuktur ne de yazlar çok sıcaktır. Fakat buna rağmen kar yağışı da görülür, yazın denize de girilir. Bu da iklim olarak önemli çünkü bir ortak karar halidir.

Baktığımızda gerek Doğu Karadeniz bölümünün gerekse Batı Karadeniz bölümünün oldukça yüksek dağlarla çevrili olduğunu görürüz. Samsun'da deniz kenarında geniş alüvyal ovalar vardır. Bereketli ovalardır bunlar ve bu ovaların ardından klasik bir şekilde dağlar başlar. Evet, Canik Dağları diye toptan isimlendirebileceğimiz bir dağ silsilesi vardır. Ancak yine çok yüksek dağlar olduğunu söylemek mümkün değildir. Bu da ulaşımı kolaylaştıran etkenlerden birisi oluyor. Yani Samsun yükselti açısından da yine orta karar bir yerdir.

Samsun'un nüfus yapısına baktığımız zaman da net bir şekilde bariz belli bir nüfus tipinin olmadığını görüyoruz Yani herkes falancalı herkes şuradan gelmiştir diye bir ifade kullanılamaz. Çünkü Samsun bir göç bölgesidir. Özellikle son iki yüzyılda çok farklı yerlerden; Kırım'dan, Kafkasya'dan, Balkanlardan ve Türkiye'nin kuzeydoğusundan çok sayıda göç almıştır. Bütün bunlarsa nüfusu yine orta karar bir hale getiriyor. Yani pek çok özelliği bir arada bulundurabiliyor. Örneğin Samsun'daki bir düğünde kemençe de çalınabilir, davul zurna da; Kafkas ezgilerini de dinleyebilirsiniz, Balkan türkülerini de...

Samsun'un sporuna baktığımızda da, örneğin Samsunspor'a... Çok önemli bir kulüptür. Türkiye'de bazı ilkleri gerçekleştirmiştir. Baktığımız zaman ne isimsiz kötü bir takımdır ne de çok yukarılarda yer almıştır. Kendine has bir karizması, duruşu, kimliği, kültürü vardır. Ama müzesi kupalarla doludur diyemeyiz. Burada da yine orta karar bir çizgide olduğunu görüyoruz. Keza yetiştirdiği sporcular açısından da bu durum geçerlidir. Hemen her spor dalından takımlar ve sporcular çıkarmakla birlikte ne çok tepede olmuşlardır ne de diplerde sürmüşlerdir.

Aslında bu örnekleri artırmak mümkün. Sanatından siyasetine, ticaretinden medyasına kadar genel durum budur. Bu anlamda şehrin gerek beşeri, gerekse fiziki özellikleri bakımından orta karar özellikler taşıdığını rahatlıkla söyleyebiliriz. Peki bu iyi bir şey midir? Duruma göre değişir ama aşırı uçlarda, olumlu ya da olumsuz manada olmaktansa orta karar olmak çoğu zaman tercih edilebilir bir durumdur.