Akın Üner

AMAN PETROL CANIM PETROL

Akın Üner

Yerli ve milli süper starımız Ajda Pekkan, 1980 Eurovision şarkı yarışmasına iddialı bir hazırlıkla gönderilmişti. Şarkı üzerinde müzik uzmanları epey kafa yormuşlar, oryantal ezgilerle batı müziğini harmanlayan bir eser yaratmaya çalışmışlardı. O günlerde dünyada "petrol krizi" yaşanıyordu. Buradan esinlenerek "petrol" şarkının konusu seçildi. Ortaya çıkan eser, Türkiye'de çok beğenildi. "Aman petrol, canım petrol, artık sana muhtacım petrol" diye akan nakaratı dillere dolandı.
Lakin yarışma günü gelip çattığında o günkü "djjjj güçler" bizim şarkıyı "kıskandı" ve puanları esirgedi. Nihayet 23 puanla, 19 ülke arasında 15. olabildik.
                                                 ***
Aslında Ajda doğru söylüyordu... O günlerde sadece 70 cente değil bir varil petrole muhtaçtık. 40 sene sonra vaziyette bizim açımızdan pek fazla değişiklik yok ya, şimdi bu konuya girip ortalığı hararetlendirmeyelim!
                                                 ***
Tabii ki dünya eskisi gibi değil... Ama üç ay öncesine kadar dünya yine petrolün etrafında dönüyordu.

Batılılar, yeraltından çıkan bu siyah sıvının sevdasına Irak'ı işgal etmişler, Libya'yı parçalamışlar, Suudi Arabistan ve diğer körfez ülkelerini uysal koyuna çevirmişlerdi.

Venezüella ve İran gibi petrol yataklarına güvenerek söz dinlemeyen ülkelere de ayar vermek için epey gayret ediliyordu.

1990'larda Komünizm çökünce bütün memleketin eskilerini ikinci el fiyatına Türkiye'deki Rus Pazarlarında satacak duruma düşen Rusya, 2000'li yıllarla beraber petrol ve doğalgaz satarak vaziyeti epey toparlamıştı. Hatta Kırım'ı ilhak edip Ukrayna, Suriye, Libya gibi yerlere burnunu fena halde sokacak güce erişmişti.
                                                   ***
2019'u kapatıp 2020'ye selam çakarken, koronavirüs diye bir illet çıktı, tüm dünyayı allak bullak etti. Dünyanın en büyük ekonomileri bir anda durdu. Çin, Batı Avrupa, ABD ve diğer bir çok ülke salgın nedeniyle eve kapandı. Sanayi, ulaşım, turizm gibi kritik sektörde çarklar durdu. Haliyle petrole olan talep de dibe vurdu.
Amerikan tipi petrol eksi fiyatları görürken Ortadoğu ve Rusya petrolü de tarihin en düşük seviyelerinde sürünmeye başladı.
Bizim çeşmelerden akan Terkos suyun fiyatı, Amerikan tipi Brend Petrolü geçti, iyi mi!
                                                ***
Koronavirüs işi doğanın bize bir oyunu mu yoksa laboratuvarlarda üretilip bilinçli biçimde yayılan bir salgın mı, orasını bilme imkanım yok...
Ama petrol fiyatlarındaki çalkantıya bakarak bu işin en çok kime zarar vereceğini söyleyebilirim...

Günün sonunda şu olur:  Bir: İran çökmese bile atom bombası, nükleer silah filan gibi işlere para bulamaz.
İki: Rusya çökmese bile Ukrayna, Libya ve Suriye gibi bölgelerde eskisi kadar horozlanamaz.
Üç: Körfez ülkeleri ve Suudi Arabistan, çökmese bile İsrail'e bundan sonra bulaşamaz.
Dört: Venezuella çökmese bile artık önemini yitirir.
                                               ***
Net petrol ihracatçısı olmayan ABD, Çin ve Batı Avrupa, akaryakıt fiyatlarının dibe vurmasından çok da olumsuz etkilenmeyecektir.
Bu gelişmeler, yakın gelecekte başta elektrik ve nükleer enerji olmak üzere dünyanın giderek petrol yerine alternatif enerji kaynaklarına yönelmesinin önünü de açacaktır. Zira artan hava kirliliği ve çevre sorunları, zaten insanlığı yeni arayışlara mecbur ediyor.
                                             ***
Petrol fiyatlarının düşmesinin en önemli ithalat kalemlerimizden birisi olan petrol ve doğal gaz maliyetlerimizi azaltacağı ön görüsü ile bu duruma sevinenler ise biraz acele ediyor.

Çünkü Türkiye'de kamu finansmanında akaryakıt ve doğalgaz fiyatlarından alınan olağanüstü yüksek vergilerin büyük katkısı var. Türkiye, eskiden beri doğrudan vergi toplayamadığı için hep böyle zorunlu tüketim mallarına vergi bindirerek maliyesini toparlamaya çalışıyor.

İyice azalan petrol fiyatları, düşen ekonomik aktiviteler ve küçülmeye giden ekonomi, akaryakıt üzerinden toparlanan dolaylı vergileri düşürecektir.

Yani güçlü bir vergi reformu yapamazsak bu iş bize pek yaramayabilir.
                                               ***
Koronavirüsün petrol fiyatları dışında başka etkileri de olacak gibi görünüyor. Bir dahaki yazımızda tek tek ülkeleri ele alarak kehanet toto oynamaya ne dersiniz?